内積空間(計量ベクトル空間)

内積の定義

定義(内積)

\(V\) を \(\mathbb{C}\) 上のベクトル空間とする。 任意の \(\boldsymbol{x},\boldsymbol{y}\in V\) に対して、関数

\[ \langle \boldsymbol{x},\boldsymbol{y}\rangle:V\times V\to\mathbb{C} \]

が以下の条件を満たすとき、\(\langle~,~\rangle\) を \(V\) 上の内積という。

\(\boldsymbol{x},\boldsymbol{y},\boldsymbol{z}\in V,~k,l\in\mathbb{C}\) とするとき

  1. \(\langle \boldsymbol{x},\boldsymbol{y}\rangle=\overline{\langle \boldsymbol{y},\boldsymbol{x}\rangle}\) (エルミート対称性)

  2. \(\langle k\boldsymbol{x}+l\boldsymbol{y},\boldsymbol{z}\rangle=k\langle \boldsymbol{x},\boldsymbol{z}\rangle+l\langle \boldsymbol{y},\boldsymbol{z}\rangle\) (線形性)

  3. \(\langle \boldsymbol{x},\boldsymbol{x}\rangle\ge0\)

  4. \(\langle \boldsymbol{x},\boldsymbol{x}\rangle=0\Longleftrightarrow \boldsymbol{x}=\boldsymbol{0}\)

また、内積 \(\langle~,~\rangle\) は \((\boldsymbol{x},\boldsymbol{y})\) や \(\boldsymbol{x}\cdot\boldsymbol{y}\) とも書かれる。

内積空間の定義

定義(内積空間)

内積が定義されたベクトル空間を内積空間(計量ベクトル空間)という。

コーシー・シュワルツの不等式

定理(コーシー・シュワルツの不等式)

\(V\) を内積空間とするとき、\(\boldsymbol{x},\boldsymbol{y}\in V\) に対して次式が成り立つ。

\[ \langle \boldsymbol{x},\boldsymbol{y} \rangle^2\le \langle \boldsymbol{x},\boldsymbol{x} \rangle\cdot\langle \boldsymbol{y},\boldsymbol{y} \rangle \]

特に、\(V\) が \(\mathbb{R}^n\) または \(\mathbb{C}^n\) の場合、\(\boldsymbol{x},\boldsymbol{y}\) の成分表示を

\[ \boldsymbol{x}=(x_1,x_2,\cdots,x_n),~\boldsymbol{y}=(y_1,y_2,\cdots,y_n) \]

とすると、次のように書ける。

\[ \left(\sum_{i=1}^nx_iy_i\right)^2\le\left(\sum_{i=1}^nx_i^2\right)\left(\sum_{i=1}^ny_i^2\right) \]

演習問題

問題
解答